6 Ocak 1984

“Sizlere yapılan soykırımın izlerini silmek mümkün değildir. [Soykırım] insanlığın belleğine kazınmalı ve aynı zamanda, gençler için bir ders ve hayatta kalma iradesi anlamını taşımalıdır.”

Isere’yi ziyaret

Cumhuriyet’in devlet başkanı Ermeni toplumuna saygı ziyaretinde bulundu.

6 Ocak Cumartesi günü François Mitterrand Isere’ye bir sürpriz ziyarette bulundu. Devlet başkanı, Bourgoin-Jalieu’da bir teçhizat üretim tesisini ziyaret etti, daha sonra, belediye başkanlığını Ulusal Meclis Başanı Louis Mermaz’ın yaptığı Vienne’de Ermenilerin Noel’ini kutlamak üzere bir araya gelen şehrin Ermeni toplumuyla buluştu.

[Bir paragraf atlanmıştır]

Vienne’de Belediye Sarayı’nın çevresindeki pazar yerinde kısa bir yürüyüş yaptıktan sonra Mitterrand, Belediye’de bir araya gelmiş olan Ermeni toplumuna bir konuşma yaptı. Ermeni Davası’nın zaman zaman şiddet nedeniyle “yolundan çıkarıldığı’nın” altını çizen Devlet Başkanı, “Fransa ile Ermeniler arasında hiçbir yanlış anlama olamaz. Fransa bir hoş karşılama ve konukseverlik toprağıdır. Bunca acı yaşayanların çocukları Fransız toplumuyla tümüyle bütünleştiklerini bilmektedirler,” dedi. 1915 Soykırımı’na atıfta bulunan Mitterrand, sözlerini şöyle sürdürdü: “Sizlere yapılan soykırımın izlerini silmek mümkün değildir. [Soykırım] insanlığın belleğine kazınmalı ve aynı zamanda, gençler için bir ders ve hayatta kalma iradesi anlamını taşımalıdır. [Çünkü ancak bu şekilde] herkes bu halkın geçmişe ait olmadığını, bugüne ait olduğunu ve bir geleceği olduğunu görecektir.” Başkan, “Aramızda hiçbir yanlış anlama olamaz,” diye tekrar ettikten sonra şöyle konuştu: “Genellikle yurtdışından gelen bazı unsurlar, tek sorumluluğu dostça davranmak olan Fransa’ya karşı şiddet hareketlerinde bulunmak istemektedirler ve bu hepimizin zarar görmesine neden olmaktadır. Bu kabul edilebilir bir yöntem değil. Ben bunu hiçbir zaman kabul etmeyeceğim.”

J.-Y.L.

[Mitterrand’ın - Pazartesi sabahı geç saatlerle kadar Türkiye’den henüz bir tepkinin gelmediği - sözleri önemlidir, çünkü Ermenilere yapılan soykırım konusunda bir Fransız devlet başkanı ilk kez açık bir tavır dile getirmiştir. Ancak bu Fransa’nın konuyla ilgili tutumunda bir yenilik değil. Geçtiğimiz 11 Temmuz’da bir parlamento üyesine verdiği yazılı yanıtta Claude Cheysson “Türk Devleti’nin Osmanlı İmparatorluğu’nun Ermeni toplumuna karşı yapılan tehcir ve katliamları soykırım olarak tanımayı reddetmesinden” üzüntü duyduğunu belirtmiştir. Ancak Dışişleri Bakanı “Bugünkü Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ermeni halkına yaptıklarından sorumlu tutulamaz,” diye eklemiştir.]

Tepkiler. - Ermeni Davasını Savunma Komitesi (CDCA) 7 Ocak Cumartesi günü, “Ermeni Sorunu’na siyasi çözüm konusunda bir karar tasarısı sunan Avrupa Parlamentosu’ndaki sosyalist gruba devlet başkanının bizzat destek vermesinden büyük memnuniyet duyuyoruz,” şeklinde bir açıklama yaptı. Açıklamada, söz konusu karar tasarısının, Avrupa Ekonomik Topluluğu Bakanlar Konseyi’nin (EEC) 1915 Ermeni Soykırımı’nı tanıdığını deklare etmesini ve Türkiye hükümetini, bir Türk-Ermeni politik diyaloğunu acilen oluşturulması konusunda ikna etmesini talep ettiği hatırlatılıyor. Ermeni Ulusal Hareketi (ANM) sözcüsü Ararat Toranian R.M.C. mikrofonlarına: “Bizim için [Başkan’ın sözleri]

fevkalâde memnuniyet vericidir. Bizi son derece duygulandırıcı bir açıklama olmuştur; ilk kez halkımıza bir Fransa Devlet Başkanı düşüncelerini bu kadar doğrudan ifade etmiştir. Ancak, açıklamada soykırıma ilişkin çok şey söylerken, soykırımı yapanın, Türkiye’nin, adını vermemesini üzüntüyle karşılıyoruz.” dedi.

Le Monde (Paris’te yayınlanan Fransızca gazete), Salı, 10 Ocak 1984, Sayı 12116.